by tak rzec

- biegł przez całą drogę, by zdążyć na pociąg he ran all the way to catch the train

- załóż czapkę, byś się nie zaziębił put your hat on so (that) you don’t catch cold

- by schudnąć, codziennie biegała (in order) to lose weight, she went running every day

- by nie lest książk.

- nie powiedziałem im prawdy, by ich nie obrazić I didn’t tell them the truth lest I (should) offend them a. in order not to offend them

- nie prosiłem, by mi pomagała I didn’t ask her to help me

- nie wydaje mi się, byście go znali I don’t think you (would) know him

- wątpię, by się zgodził I doubt if he’s going to a. that he will agree

- wrócił z wyprawy, by wkrótce wyruszyć na następną he came back from one expedition, only to embark on another one soon

- była zbyt zmęczona, by ugotować obiad she was too tired to cook dinner

- znasz polski na tyle dobrze, byś mógł się swobodnie porozumieć you know Polish well enough to be able to communicate without difficulty a. with ease

- łóżko jest zbyt szerokie, byście mogli je wnieść przez drzwi the bed is too wide for you to carry through the door

- polityczna poprawność, by użyć dzisiejszego pojęcia… political correctness, to use today’s terminology…

- jego brak rozwagi, by nie rzec głupota, doprowadzał nas do szału his rashness, not to say stupidity, drove us round the bend pot.

- trzeba by już wracać we should go back now, it’s time to go back

- bez parasola by zmokła she would get/would have got wet without an umbrella

- kurs ukończono by we wrześniu the course would have ended in September

- według projektu dotąd by miała dochodzić droga according to the plan, the road would reach a. have reached as far as here

- masz rację, ale by to zrobić, trzeba więcej czasu you’re right, but in order to do it you need more time

- nie rób tego, byś potem nie żałował don’t do that, otherwise a. or you may regret it later on

- cokolwiek by o nim powiedzieć, nie jest głupcem whatever you might a. may say about him, he’s not a fool

- jak by nie liczyć, wychodzi tysiąc złotych however you add it up, it comes to a thousand zlotys

- z której strony by na to nie patrzeć… whichever way you look at it…

- jak by nie było after all, when all’s said and done

* * *

* * *

partykuła trybu przypuszczającego bym byś byśmy byście (pisana łącznie z osobowymi formami czasownika i spójnikami) kiedy by można was odwiedzić? when could we visit you?; ty byś tego nie powiedział you wouldn't say that; trzeba by spróbować one ought to try; gdybyś przyszedł wcześniej, spotkalibyśmy się if you had come earlier, we would have met. –

(in order) to; poszedł do banku, by podjąć pieniądze he went to the bank to get some money; on jest za głupi, by to zrozumieć he's too stupid to understand it; wyszedł z domu, by po chwili wrócić he left the house, only to return a moment later; mówiłem mu, by tam nie szedł I told him not to go there; by tak rzec so to speak.

- jeden z najpiękniejszych parków, jakie można u nas zobaczyć one of the finest parks one can see here

- czytać można było tylko przy świecy one a. you could only read by candlelight

- wystawę będzie można obejrzeć we wrześniu the exhibition will open in September

- na to nie można liczyć one a. you can’t count on that

- na nim można/nie można polegać you can/can’t count a. rely on him

- można/nie można było tego uniknąć it could/couldn’t have been avoided

- można się było tego spodziewać one could a. might have expected that, that was (only) to be expected

- czego innego można się było po nim spodziewać? what else can a. could you expect from him?

- łatwiejszy, niż można by przypuszczać easier than one might have expected a. supposed, easier than might have been expected a. supposed

- można było powiedzieć, że nie chcesz iść ze mną you could a. should have told me you didn’t want to go with me

- można śmiało powiedzieć, że… it’s safe to say a. we can safely say that…

- sprawa pilna, rzec by można: niecierpiąca zwłoki a matter of urgency, one might say, brooking no delay książk., żart.

- jest pracowity, czego nie można powiedzieć o tobie he’s hard-working, which is more than can be said for a. of you

- nie można powiedzieć, żeby film nas rozczarował I can’t a. wouldn’t say the film disappointed us

- dzieci – nie można powiedzieć – zachowywały się grzecznie the children, it must be said, behaved very well

- nie można zaprzeczyć temu, że… there’s no denying the fact that…

- nie można z tobą wytrzymać you’re (absolutely) impossible! pot.

- można wytrzymać pot. (z powątpiewaniem) it’s all right a. OK

- cholery można dostać! pot. it’s enough to drive you up the wall pot.

- jak można się tak zachowywać? how could they/you behave like that?

- gdzie/kiedy tylko można wherever/whenever possible

- ile tylko można (z policzalnymi) as many as possible; (z niepoliczalnymi) as much as possible

- jak tylko można by all means possible

- jeżeli tylko można if it’s (at all) possible

- nie można tego dotykać you mustn’t touch it

- czy można? can I?; may I? książk.

- czy można wejść? can I a. may I come in?

- czy można tu zaparkować? can I park here?

- czy można otworzyć okno? do you mind if I open the window?

- nie rób tego, tak nie można! don’t do that, it’s wrong!

- jeśli można if I may książk.

- jeśli można, jeszcze jedna uwaga one more thing, if I may

- jeśli można tak powiedzieć if I may say so

- można pana prosić o otworzenie drzwi? could you open the door, please?

- czy można panią prosić do tańca? would you like to dance?; may I have this dance? książk.

- można by zaprosić kilka osób I/we could invite one or two people

* * *

* * *

1. ( wyraża możliwość urzeczywistnienia czegoś) it is possible to..., one (you etc.) can l. may...; rzec by można, że... one (you etc.) could l. can say that...; można się cieszyć, że... it is fortunate that...; można już iść you (we etc.) may l. can go now; można śmiało powiedzieć, że... it is safe to say that...; można wykazać, że... it is arguable that...; można jej wybaczyć, że... she could be forgiven for...; czego (innego) można się (było) spodziewać? what (else) can l. do you expect?; można było tego uniknąć it was avoidable; nie można się jej oprzeć she is irresistible; można mieć wątpliwości there is room for doubt; gdyby tylko było można if it was only possible, given half a chance; można tam dojść piechotą it is within walking distance; można się było tego spodziewać small l. little wonder; wszystko co można sobie wyobrazić everything under the sun, everything but the kitchen sink; można wytrzymać pot. it's O.K. l. okay, it's alright l. all right; jak można...? ( coś zrobić) how to...?, how can one...?; ( wyraz oburzenia) how can l. dare you...?

2. ( dla wyrażenia przyzwolenia) one (you etc.) may..., one (you etc.) is (are etc.) allowed l. free to...; czy można? may I?, do you mind?; czy tu można palić? may l. can I smoke here?; czy można zapalić? do you mind if I smoke?; tak nie można! that's wrong!; jeśli można if that's OK; czy można zamknąć okno? do you mind if I close the window?; nie można tak myśleć you mustn't think that; można by pójść do kina how l. what about going to the cinema?, why don't we go to the cinema?